Narzędzia badawcze
W celu sprawdzenia trafności wysuniętych hipotez w badaniu zastosowałam następujące narzędzia:
Formalna charakterystyka zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT)
Kompleksowe badanie wielobodźcowo – wieloreakcyjne (DG).
Kompleksowe badanie wielobodźcowo – wieloreakcyjne (DG)
DG jest kompleksowym i wielofunkcyjnym urządzeniem służącym do badania reakcji, należącym do baterii o nazwie „Wiedeński System Testów”. Jego producentem jest firma Dr G. Schuhfried GmbH Mödling. Metoda ta stosowana jest w różnych badaniach zdolności i umiejętności, a także w psychologii sportu czy psychologii ruchu drogowego.
Podłożem teoretycznym do konstrukcji testu była teoria Hoyos’a (Prieler, 2002), który zdefiniował stres jako niemożność wykonania prawidłowej reakcji przez jednostkę w sytuacji, w której jest ona wystawiona na działanie bardzo silnej stymulacji. Odporność na stres jest więc umiejętnością funkcjonowania, czy wykonywania zadań, mimo działania silnej stymulacji (Prieler, 2002).
Test ten wykorzystany został między innymi do badania pilotów w Departamencie Psychologii Lotnictwa Cywilnego Armii Austriackiej. Osobami badanymi było 72 mężczyzn w wieku 18 – 25 lat. Narzędzie to okazało się mieć bardzo dobre właściwości psychometryczne (Prieler, 2002).
DG umożliwia generowanie bodźców optycznych w kolorach: białym, żółtym, czerwonym, zielonym i niebieskim. Poszczególnym kolorom lampek przyporządkowanych jest pięć odpowiednich klawiszy reakcji, służących do udzielania odpowiedzi na bodźce. Dwa kolejne bodźce (białe lampki na ciemnym tle, umiejscowione niżej), wymagają przyciśnięcia prawego lub lewego pedału. Dostępne są również dwa bodźce akustyczne (wysoki wzgl. niski dźwięk), przyporządkowane dwóm prostokątnym białym klawiszom.
Rys. 1. Urządzenie wielobodźcowo – wieloreakcyjne DG.
Procedura badania została zaprojektowana do pomiaru tolerancji na stres, czyli do badania złożonej reakcji na długotrwałe obciążenie szybko zmieniającymi się, następującymi po sobie bodźcami oraz do rejestracji spadku uwagi. Pomiar koncentruje się na „tolerancji na stres reaktywny” i szybkość oraz stałość czasu reakcji. Jako poznawczy, pojedynczy akt działania wymagany jest wybór kolorów i dźwięków oraz pojęciowe powiązanie ze sobą odpowiednich cech bodźców. W zastosowanym przeze mnie trybie, badani mieli na wystąpienie bodźców reagować poprzez naciśnięcie „przyporządkowanych” im klawiszy. Test wymaga ciągłych i krótkotrwałych reakcji na szybko zmieniające się bodźce, co jest dla badanego stresogenne (szczególnie przy bardzo szybkim tempie prezentacji).
Cały test podzielony został na trzy części. Dwie pierwsze stanowią rozgrzewkę, mającą za zadanie oswoić respondentów z urządzeniem i nauczyć ich zasad reagowania na poszczególne bodźce. Trzecia część natomiast jest właściwą częścią badania. Podzielona jest ona na 3 podtesty różniące się szybkością prezentacji bodźców. Każda z nich zawiera 5 interwałów po 10 bodźców Pierwszy blok – bodźce świetlne i dźwiękowe prezentowane były w wolnym tempie (co 1200 milisekund) przez 60 sekund, drugi blok – bodźce prezentowane były w bardzo szybkim tempie (co 880 milisekund) przez 44 sekundy, i wreszcie trzeci blok – znowu bodźce prezentowane były w wolnym tempie (co 1200 milisekund) przez 60 sekund.
Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ – KT)
Autorami metody są Jan Strelau i Bogdan Zawadzki. Narzędzie przeznaczone jest do diagnozy pierwotnie biologicznie zdeterminowanych wymiarów osobowości – czyli temperamentu. Oparty jest on na twierdzeniach zawartych w Regulacyjnej Teorii Temperamentu. Ostateczna wersja testu została skonstruowana w 1992 roku. Kwestionariusz FCZ-KT jest metodą typu „papier – ołówek”. Arkusz zawiera 120 pozycji – po 20 dla każdej z 6 skal: Żwawości, Perseweratywności, Wrażliwości sensorycznej, Reaktywności emocjonalnej, Wytrzymałości i Aktywności. Każda z pozycji jest twierdzeniem. Zadaniem respondenta jest udzielenie odpowiedzi twierdzącej „Tak” lub przeczącej „Nie”. Pozycje należące do poszczególnych skal zostały zamieszczone w porządku losowym.
Wynik każdej skali kwestionariusza oblicza się przez zsumowanie odpowiedzi diagnostycznych (1 punkt za odpowiedź diagnostyczną). Wynik surowy w każdej ze skal może zawierać się w przedziale od 0 do 20 punktów. Im wyższy wynik surowy, tym wyższe nasilenie danej cechy. Po obliczeniu wyników surowych przekształca się je na wyniki znormalizowane, w tym wypadku na staniny. Wynik znajdujący się w granicach 1 – 3 stanina można traktować jako wynik niski, zaś wyniki równe 7 – 9 staninom, jako wynik wysoki.
Rzetelność kwestionariusza, szacowana na podstawie współczynników alfa Cronbacha obliczonych dla danych pochodzących z pięciu niezależnych badań (Zawadzki i Strelau, 1995), obejmujących w sumie 3500 osób w wieku od 15 do 80 lat, jest różna dla poszczególnych skal. Dla Żwawości wynosi od 0,77 – 0,79, Perseweratywności od 0,79 - 0,81, Wrażliwości zmysłowej od 0,72 – 0,78, Reaktywności emocjonalnej od 0,82 - 0,87, Wytrzymałości 0,85 - 0,88, Aktywności 0,82 - 0,84. Stałość wyników testowych mierzona w odstępie sześciu miesięcy waha się dla poszczególnych skal od 0,69 do 0,90 (w próbie studenckiej wynosi dla skali Wrażliwości zmysłowej tylko 0,55). Różne miary trafności poszczególnych skal FCZ – KT, np. trafność zbieżna i rozbieżna, są zadowalające (Zawadzki i Strelau, 1995).
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.