Podstawowe typy osobowości
Każda z poszczególnych cech temperamentu nabiera specyficznego znaczenia w połączeniu z innymi. Poszczególne cechy pozostaja w specyficznej relacji i współdziałają w procesie regulacji stymulacji (Strelau, 1985). Odpowiednia struktura cech temperamentu potrzebna jest do tego, aby efektywnie regulować stymulację w zależności od indywidualnego zapotrzebowania na nią, bądź też odpowiednią do możliwości jednostki do przetworzenia jej. Odpowiednia regulacja, która powoduje odpowiednie zaspokojenie potrzeby stymulacji jest gratyfikacją dla jednostki. Taką gratyfikację zapewniają jednak tylko struktury temperamentu zharmonizowane.
Funkcje temperamentu zależą od tego, czy jednostka w danej sytuacji ma możliwość efektywnej regulacji stymulacji. Jednostki selekcjonują sytuacje oraz formy aktywności w zależności od posiadanych przez siebie cech temperamentalnych. W warunkach, w których regulacja stymulacji przez jednostkę jest możliwa, jednostka może osiągać maksymalną skuteczność działania przy minimalizacji negatywnych kosztów emocjonalnych (Strelau, 2004).
Po przeprowadzeniu wielu analiz opracowane zostały cztery struktury cech temperamentu, charakteryzujące się odmiennymi możliwościami przetwarzania stymulacji oraz stopniem zharmonizowania cech temperamentu.
Pierwszy z nich, to struktura zharmonizowana wskazująca na duże możliwości przetwarzania stymulacji. Osoby o takiej strukturze to osoby wytrzymałe, mało reaktywne emocjonalnie oraz bardzo aktywne. Wykazują dużą wrażliwość sensoryczną, żwawość oraz niską perseweratywność. Osobowość ta charakteryzuje się najwyższymi zdolnościami przystosowawczymi. Opisana konfiguracja cech pozwala bowiem na efektywną regulację stymulacji oraz nastawienie na poszukiwanie stymulacji (Zawadzki i Strelau, 1997).
Osobowość typu drugiego, to struktura zharmonizowana o małych możliwościach przetwarzania stymulacji. Osoby z tej grupy są mało wytrzymałe i bardzo reaktywne emocjonalnie. Są również mało aktywne. Dodatkowo charakteryzują się niską żwawością oraz wrażliwością sensoryczną w połączeniu z dużą perseweratywnością. Osoby o takiej konfiguracji cech mają małe zdolności przystosowawcze. Ich funkcjonowanie jest najlepsze w warunkach charakteryzujących się niskim poziomem stymulacji. Osoby te nastawione są więc na rozładowywanie pobudzenia oraz unikanie stymulacji.
Kolejny typ osobowości należy do grupy trzeciej i jest to struktura niezharmonizowana, której główną cechą są duże możliwości przetwarzania stymulacji. Konfiguracja cech temperamentu składa się z niskiej wytrzymałości, reaktywności emocjonalnej oraz małej aktywności. Osoby takie dodatkowo wykazują niską wrażliwość sensoryczną, żwawość oraz perseweratywność. Takie połączenie cech, powoduje brak umiejętności efektywnej regulacji stymulacji oraz ograniczenie zachowań rozładowujących w efekcie niskiego, czyli nieoptymalnego poziomu pobudzenia. Osoby te nie poszukują stymulacji.
Ostatnia wreszcie struktura to struktura niezharmonizowana o małych możliwościach przetwarzania stymulacji. Osoby należące do tej grupy są mało wytrzymałe, bardzo reaktywne emocjonalnie oraz bardzo aktywne. Dodatkowo cechuje je wysoka wrażliwość sensoryczna, perseweratywność oraz żwawość. Taka konfiguracja cech powoduje brak umiejętności efektywnej regulacji stymulacji i nastawienie na rozładowanie wysokiego poziomu pobudzenia. Osoby należące do 4 grupy wykazują skłonność do zachowań impulsywnych, łatwo reagują gniewem oraz są wybuchowe.
Cztery opisane powyżej typy osobowości odpowiadają czterem typom należącym do tradycyjnej typologii Hipokratesa. Typowi pierwszemu odpowiada typ sangwinika, drugiemu typ melancholika, trzeciemu typ flegmatyka i wreszcie ostatniemu, czwartemu - typ choleryka (Zawadzki i Strelau, 1997).
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.